Khi các tỷ phú tiền điện tử Trung Quốc bắt đầu mua vàng

Bởi Lin Wanwan

Chỉ cách Sân bay Changi Singapore mười hai phút lái xe về phía bắc, ở cuối đường băng là một trong những hầm chứa máy bay riêng tư an toàn nhất thế giới – Le Freeport.

Tòa nhà này, có chi phí xây dựng khoảng 100 triệu đô la Singapore, được mệnh danh là "Pháo đài Knox của châu Á". Tòa nhà không có cửa sổ nhưng vẫn duy trì nhiệt độ ổn định ở mức 21°C và độ ẩm 55% quanh năm, hoàn toàn phù hợp với môi trường lý tưởng để lưu trữ các tác phẩm nghệ thuật.

Đằng sau những cánh cổng thép được canh gác nghiêm ngặt là hàng trăm triệu đô la vàng, bạc và các tác phẩm nghệ thuật quý hiếm: chúng không yêu cầu khai báo hải quan hay nộp thuế.

Ba năm trước, Jihan Wu, một trong những tỷ phú tiền điện tử trẻ nhất châu Á và là người sáng lập BitDeer, đã mua lại kho tiền này, được đồn đoán là có giá lên tới 100 triệu đô la Singapore, với giá 40 triệu đô la Singapore (khoảng 210 triệu nhân dân tệ).

Thương vụ này đã được Bloomberg xác nhận vào thời điểm đó, và bên mua là BitDeer, do Jihan Wu điều hành. Vào thời điểm đó, ít ai chế giễu đây là một "sai lầm" của một gã khổng lồ tiền điện tử. Tại sao không tập trung vào việc khai thác Bitcoin trên chuỗi thay vì mua một kho lưu trữ ngoài chuỗi?

Nhưng khi giá vàng tăng vọt lên trên 4.000 đô la một ounce vào năm 2025, và chúng ta nhìn lại thương vụ mua lại này, thì đó không phải là một sự lạc đề mà là một động thái sáng suốt đã đạt được mục tiêu trước đó.

Tuy nhiên, việc Ngô Kế Hán mua lại Le Freeport không chỉ đơn thuần là mua cổng bê tông và thép. Ngay từ đầu, pháo đài này đã là một khu vực biệt lập được thiết kế riêng cho giới siêu giàu và các tổ chức: an ninh cao cấp, không gian triển lãm kín đáo, và khả năng lách luật thuế quan một cách khéo léo.

Điều này cho thấy một sự thật: những ông trùm Trung Quốc trở nên giàu có chỉ sau một đêm nhờ Bitcoin từ lâu đã chuyển sự chú ý của họ sang tài sản trú ẩn an toàn lâu đời nhất trong lịch sử loài người: vàng.

Viện dưỡng lão Golden

Tháng 5 năm 2010, Le Freeport chính thức khai trương tại Singapore. Tòa nhà được thiết kế như một cơ sở hạ tầng ngay từ đầu, nằm cạnh sân bay, với các lối đi nội bộ gần như dẫn thẳng ra đường băng, cho phép vận chuyển đồ vật có giá trị từ khoang máy bay đến kho chỉ trong vài phút.

Sự hỗ trợ của chính phủ Singapore được thể hiện qua cơ cấu cổ đông. Hội đồng Di sản Quốc gia Singapore và Hội đồng Nghệ thuật Quốc gia nằm trong số những cổ đông ban đầu của Le Freeport.

Vào thời điểm đó, Singapore đang nâng cấp từ "cảng giao dịch" thành "cảng tài sản". Le Freeport được đưa vào chương trình Trung tâm quản lý tài sản và nghệ thuật toàn cầu và tham gia Chương trình kho hàng miễn thuế GST, trở thành một trong số ít kho tiền trên thế giới kết hợp các chức năng miễn thuế, bảo lãnh và thanh toán xuyên biên giới.

Với hệ thống này, Le Freeport nhanh chóng lọt vào tầm ngắm của các cá nhân và tổ chức giàu có trên toàn thế giới. Nó không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc nắm giữ khối lượng lớn tài sản hữu hình mà còn mở cửa cho người sở hữu không phải là công dân Singapore, không yêu cầu thủ tục nhập cảnh và không phải chịu thuế hải quan.

Nếu một kiệt tác của Picasso trị giá 50 triệu đô la được đặt tại Le Freeport, với mức thuế suất 10%–30%, điều đó có nghĩa là có thể tiết kiệm được hàng chục triệu đô la tiền thuế.

Vì Le Freeport chưa công bố bất kỳ bức ảnh nào về hầm chứa bên trong nên chúng ta chỉ có thể biết được một phần bên trong thông qua những bức ảnh do The Reserve, một hầm chứa mới xây dựng bên cạnh, công bố.

Nơi này từng là nơi đặt trụ sở của một nhóm các tổ chức hàng đầu, bao gồm JPMorgan Chase, một trong những công ty giao dịch vàng lớn nhất thế giới; CFASS, một công ty con của Christie's; và các tổ chức tài chính quốc tế như UBS và Deutsche Bank. Một lượng lớn vàng thỏi đã được chuyển giao và lưu giữ tại đây.

Tuy nhiên, khi một số quốc gia tăng cường quy định về hàng xa xỉ và tài sản ở nước ngoài, các tổ chức này đã bắt đầu chấm dứt hợp đồng thuê liên tiếp và Le Freeport cũng rơi vào tình trạng thua lỗ dài hạn.

Từ năm 2017, Le Freeport đã được phân loại là "tài sản có vấn đề" trên thị trường. Chủ sở hữu bắt đầu tìm cách bán nó, và phải đến năm năm sau, người mua cuối cùng mới xuất hiện - Jihan Wu.

Vào thời điểm đó, thị trường tiền điện tử đang trải qua một mùa đông thực sự. Sự sụp đổ của đồng tiền ổn định thuật toán LUNA đã gây ra những nghi ngờ về toàn bộ hệ thống tín dụng trên chuỗi; Three Arrows Capital phá sản, và Celsius và BlockFi sau đó cũng sụp đổ, với chuỗi đòn bẩy giảm dần từng lớp, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của đế chế FTX và phơi bày toàn bộ rủi ro đối tác.

Trong thời gian này, doanh nhân tiền điện tử người Trung Quốc Jihan Wu, thông qua Bitdeer, đã mua lại kho tiền này, trước đây được coi là "kho báu" với giá khoảng 40 triệu đô la Singapore (khoảng 210 triệu nhân dân tệ).

Jihan Wu là đồng sáng lập Bitmain, nhà sản xuất máy đào lớn nhất thế giới, từng kiểm soát khoảng 75% hashrate Bitcoin toàn cầu và là một trong những nhân vật chủ chốt trong chu kỳ khai thác trước đó. Sau khi tách ra khỏi Bitdeer, ông từ bỏ quyền kiểm soát Bitmain với tư cách là thường trú nhân Singapore và tập trung nỗ lực vào mảng kinh doanh hashrate và cơ sở hạ tầng của Bitdeer.

Ông không đưa ra nhiều tuyên bố công khai về thương vụ mua lại này, chỉ xác nhận khi được Bloomberg hỏi.

Ngày nay, trang web chính thức của Le Freeport nêu rõ rằng đây không chỉ là một hầm chứa mà còn là trải nghiệm riêng tư dành riêng cho một số ít người được chọn.

Hãy nghĩ về cách mọi người trong thế giới tiền điện tử dành cả cuộc đời để nghiên cứu cách bảo vệ khóa riêng của họ; số tiền lớn thực sự từ lâu đã nằm trong các kho tiền ở Singapore, một số dưới dạng một loạt tài liệu ủy thác gia đình và một số dưới dạng các cụm từ ghi nhớ được khắc trên các tấm thép.

Không chỉ các ông trùm Trung Quốc; những cá nhân giàu có mới nổi từ Ấn Độ và Đông Nam Á cũng đang âm thầm trở thành khách hàng quen thuộc tại Le Freeport của Wu Jihan.

Le Freeport chưa bao giờ công khai danh sách khách hàng của mình, nhưng có thể thu thập được manh mối từ thông tin thu thập được từ các nhà đấu giá quốc tế: nhiều tác phẩm nghệ thuật được "lưu trữ trực tiếp" sau khi được bán và không bao giờ quay trở lại thị trường.

Một con đường tương tự cũng đang diễn ra ở Đông Nam Á, nơi các tỷ phú niêm yết chuyển một phần tiền thu được trực tiếp đến Le Freeport: thỏi vàng và bạc, đồ trang sức cao cấp, đồng hồ Patek Philippe phiên bản giới hạn, xe hơi cổ điển hàng thế kỷ và các tác phẩm nghệ thuật quý hiếm được vận chuyển từ địa điểm giao dịch đến nhà kho bí mật này.

Vì có thể có những "thành viên tiềm năng" trong số độc giả, tôi sẽ giải thích quy trình gửi tiền ở đây.

Nhân viên an ninh vũ trang đứng gác ở lối vào, và du khách trước tiên phải kiểm tra hộ chiếu trực tuyến để xác minh họ không phải là đối tượng có nguy cơ cao. Để vào khu vực kho tiền cốt lõi, du khách phải qua ít nhất năm trạm kiểm soát, bao gồm xác minh danh tính, nhận dạng sinh trắc học, cửa chống đạn và kiểm tra an ninh đồ đạc cá nhân. Hàng trăm camera độ nét cao được lắp đặt bên trong và bên ngoài kho tiền, đảm bảo giám sát 24/7 mà không có điểm mù. Thêm vào đó là khó khăn về mặt vật lý khi lưu trữ "một thỏi bạc nặng 30 kg và một cục vàng nặng 12,5 kg", ngay cả khi có kẻ đột nhập, chúng cũng khó có thể lấy đi bất cứ thứ gì.

Trong khi mọi người bên ngoài vẫn đang bàn tán liệu giá vàng có tiếp tục tăng hay không, thì những người bên trong đã bắt đầu bàn tán: nên dự trữ bao nhiêu chai rượu Romanée-Conti, có giá 150.000 đô la một chai, trước tiên, và nên treo tranh của Picasso và Rembrandt trên kệ hay hàng nào để các quý cô có thể chụp ảnh đẹp hơn và đánh số ảnh hấp dẫn hơn.

Đối với người lao động, mục tiêu cuối cùng là tài khoản CPF, trong khi đối với những người giàu nhất châu Á, mục tiêu cuối cùng là những bức tường không có cửa sổ ở Singapore.

Tất nhiên, lợi thế của kho tiền chỉ nằm ở không gian vật lý. Để kiểm soát tốt hơn chuỗi ngành công nghiệp vàng, cần phải thâm nhập sâu hơn vào thượng nguồn.

Người dân Phúc Kiến đã chạm đến dòng máu vàng.

Trong khi những phụ nữ trung niên Trung Quốc vẫn đang xếp hàng tại các cửa hàng vàng để mua được mức giảm giá 5 nhân dân tệ cho mỗi gram, thì những người kiếm tiền lâu năm và những người mới tham gia vào blockchain đã và đang cạnh tranh để giành quyền thống trị: ai là người ra quyết định khi nói đến vấn đề này?

Vào tháng 5 năm nay, một công ty công nghệ tài chính (fintech) có tên Antalpha đã nộp hồ sơ chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) lên Nasdaq. Hồ sơ chào bán của Antalpha có đề cập đến Bitmain, một công ty khai thác mỏ do Jihan Wu đồng sáng lập.

Tài liệu nêu rõ: "Chúng tôi là đối tác tài chính chính của Bitmain." Hai bên đã ký biên bản ghi nhớ, đồng ý rằng Bitmain sẽ tiếp tục sử dụng Antalpha làm đối tác tài chính và họ sẽ giới thiệu khách hàng cho nhau.

Công ty này từng cung cấp các khoản vay chuỗi cung ứng và tài trợ khách hàng cho Bitmain, nhà sản xuất máy đào tiền điện tử lớn nhất thế giới. Đó là di sản kinh doanh được để lại từ thời Ngô Kế Hán.

Hiện tại, Wu Jihan đã rời Bitmain từ lâu, người thay thế ông là một nhà sáng lập khác, Jihan Wu, một ông trùm tiền điện tử đến từ Phúc Kiến, Trung Quốc.

Nhiều nơi ở Trung Quốc tin vào vàng, nhưng người Phúc Kiến chắc chắn là những người đi đầu trong việc gắn chặt vận mệnh cá nhân của mình với vàng: Trần Tĩnh Hòa từ Long Nham đã biến "mỏ sườn gà" của Phúc Kiến thành một gã khổng lồ khai thác đẳng cấp thế giới, Zijin Mining, với giá cổ phiếu tăng gấp mười lần; Chu Tông Văn từ Phúc Thanh đã thành lập Chow Tai Fook ở Thủy Bắc, sử dụng hình thức nhượng quyền để trở thành một trong ba công ty hàng đầu cả nước; và người dân Phủ Điền đã chuyển từ những người khai thác vàng đi từng nhà sang ký hợp đồng với gần một nửa hoạt động kinh doanh bán buôn và bán lẻ vàng của Trung Quốc.

Các mỏ vàng nằm ở Phúc Kiến, các cửa hàng vàng nằm ở Phúc Kiến, và các ông chủ vàng thì ở khắp mọi nơi, khiến người ta tự hỏi liệu người Phúc Kiến có máu vàng hay không.

Rõ ràng, động lực bên trong của Chiêm Khả Đoàn đã được khơi dậy, và làm sao người Phúc Kiến có thể bỏ lỡ ngành kinh doanh vàng?

Ông hướng tầm nhìn trực tiếp vào Tether, đơn vị phát hành stablecoin lớn nhất thế giới và hiện là một trong 30 đơn vị mua vàng hàng đầu toàn cầu, một "ông trùm vàng trên chuỗi" mới nổi.

Vào tháng 10 năm nay, Tether đã công bố quan hệ đối tác với Antalpha để xây dựng "kho bạc vàng trên chuỗi" (Kho bạc vàng mã hóa), với kế hoạch huy động 200 triệu đô la để tạo ra "hệ thống tín dụng kỹ thuật số được hỗ trợ bằng vàng" dựa trên mã thông báo vàng XAU₮.

Sự phân công lao động cũng rất mang phong cách Phúc Kiến. Tether chịu trách nhiệm đúc vàng thật thành token và lưu trữ dự trữ vào các kho riêng ở Thụy Sĩ; Antalpha chịu trách nhiệm biến token này thành một công cụ tài chính luân chuyển, thiết kế cấu trúc tài sản thế chấp, phát triển các sản phẩm cho vay và thiết lập các kho vàng tại Singapore, Dubai và London, để "vàng trên chuỗi" có thể trở thành chứng chỉ cam kết có thể được đổi thành vàng miếng vật chất bất cứ lúc nào.

Nói một cách đơn giản, đây là "phiên bản hiện đại của bản vị vàng": Tether là xưởng đúc tiền, Antalpha là ngân hàng và bối cảnh của câu chuyện đã thay đổi từ Bretton Woods sang kho bạc Thụy Sĩ.

Theo các báo cáo công khai, Tether đã tích trữ khoảng 80 tấn vàng trong các kho dự trữ ở Thụy Sĩ, tương đương với dự trữ chính thức của một số quốc gia vừa và nhỏ. Tuy nhiên, Tether tuyên bố rằng vì "lý do an ninh", địa chỉ cụ thể của kho dự trữ này vẫn chưa được tiết lộ.

Không giống như thông lệ "khóa vàng thỏi trong hầm và giấu chúng khỏi ánh nắng mặt trời trong nhiều thập kỷ" của ngân hàng trung ương, XAU₮ được chia nhỏ và đưa lên blockchain, giúp nó có thể truy xuất nguồn gốc, chia nhỏ, giao dịch và sử dụng làm tài sản thế chấp. Vàng ban đầu chỉ có thể nằm im trong hầm, nay đã được chuyển đổi thành một hệ thống "thanh khoản động" hoàn chỉnh, có thể lưu hành, cầm cố và bán buôn cho các tổ chức.

Antalpha đã tiến thêm một bước nữa khi để công ty riêng của mình, Aurelion, đầu tư 134 triệu đô la để mua trực tiếp XAU₮, với mục tiêu trở thành "công ty quỹ niêm yết đầu tiên sử dụng vàng trên chuỗi làm tài sản dự trữ". Điều này tương đương với việc viết lại phương pháp tiếp cận tiền tệ truyền thống cũ là "nhồi vàng miếng vào kho bạc Thụy Sĩ" thành "nhồi một dòng XAU₮ vào bảng cân đối kế toán của một công ty niêm yết".

Trích dẫn từ CEO của Tether, Paolo Ardoino đã tóm tắt ngắn gọn bản chất của logic này: "Vàng và Bitcoin là hai cực của cùng một logic; một là phương tiện lưu trữ giá trị lâu đời nhất, và một là phương tiện hiện đại nhất."

Giá vàng cũng đang khiến mạng lưới đường sắt cao tốc mới này trở nên nổi bật hơn: đầu tư vàng toàn cầu đã tăng hơn 50% trong năm nay, và vốn hóa thị trường của XAU₮ đã tăng gấp đôi trong cùng kỳ. Những người ngại rủi ro và những người thích đánh bạc, một cách bất thường, đang đi theo cùng một con đường lần này.

Họ đang cố gắng trả lời một câu hỏi lớn hơn: liệu cách lưu trữ của cải lâu đời nhất của nhân loại có thể được hồi sinh trên blockchain hay không?

Họ không tuân theo những quy tắc cũ.

Vào tháng 10 năm 2025, giá vàng tăng vọt lên hơn 4.000 đô la một ounce, đạt mức cao kỷ lục, với mức tăng hơn 50% tính đến thời điểm hiện tại trong năm, khiến vàng trở thành một trong những loại tài sản có hiệu suất tốt nhất trên toàn cầu.

Trên bề mặt, đây là một "thị trường vàng tăng giá" khác; nhưng nhìn sâu hơn, đây là ba thế lực đang xáo trộn vị thế quyền lực của mình trên thị trường vàng.

Hàng đầu tiên bao gồm các ngân hàng trung ương. Trong vài năm qua, các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới gần như đã "mua vào khi giá xuống", sử dụng vàng làm cơ sở cho việc phi đô la hóa và phòng ngừa các lệnh trừng phạt. Họ không quan tâm đến những biến động ngắn hạn, họ chỉ quan tâm đến một câu hỏi: trong trường hợp xấu nhất, liệu số vàng này có thể được dùng để đổi lấy lương thực, vũ khí hay đồng minh hay không?

Hàng thứ hai đại diện cho giới siêu giàu châu Á. Tiền từ Trung Quốc, Hồng Kông, Trung Đông và Đông Nam Á đang âm thầm tích tụ thành một bức tường vàng mới thông qua các kho bạc Singapore, hầm chứa vàng Thụy Sĩ và các quỹ tín thác gia đình.

Họ không còn hài lòng với việc mua vài kg "vàng giấy" trong ngân hàng nữa, mà thay vào đó là mua cả một bức tường vàng: một số người gửi tiền vào các ngân hàng Singapore, trong khi những người khác gửi vàng thỏi trực tiếp vào kho. Hai loại hình tiền gửi cố định này mang lại mức độ an toàn hoàn toàn khác nhau.

Việc Wu Jihan mua lại Le Freeport là một nút thắt trong chuỗi này: từ khai thác Bitcoin đến quản lý các thỏi vàng và tranh nổi tiếng cho người khác, từ "doanh thu trên chuỗi" đến "bảo mật ngoài chuỗi".

Hàng thứ ba bao gồm những người mới nổi trong lĩnh vực tiền điện tử. Jihan Wu, Antalpha và Tether đang chơi một trò chơi khác: Wu mua các bức tường của kho tiền, trong khi họ mua biến XAU₮ bên trong kho tiền.

Trong cấu trúc này, Tether đúc vàng thật thành token và khóa chúng trong kho tiền Thụy Sĩ; Antalpha đúc những token này thành tài sản và đưa chúng vào bảng cân đối kế toán của các công ty niêm yết và vào giỏ tài sản thế chấp của các khách hàng tổ chức.

Do đó, vai trò của vàng đã được viết lại một cách lặng lẽ: đối với các ngân hàng trung ương, vàng vẫn là tài sản thế chấp cuối cùng; đối với các ông trùm châu Á, vàng đã trở thành ví lạnh của gia đình có thể truyền qua nhiều thế hệ; và đối với những người mới khởi nghiệp về tiền điện tử, vàng là một hệ thống tài chính có thể liên tục được phân lớp để kiếm chênh lệch lãi suất và phí bảo hiểm thanh khoản.

Đối với hầu hết mọi người, vàng chỉ là một biểu đồ và một trọng lượng; đối với ba nhóm này, vàng là một hóa đơn tổng thể liên quan đến gia đình, chủ quyền và an ninh quốc gia.

Những câu chuyện cứ thay đổi liên tục, nhưng những gì ẩn sâu bên trong thực ra lại vô cùng cũ kỹ. Suy cho cùng, con đường có thể quanh co, và câu chuyện có thể bịa đặt theo bất cứ cách nào, nhưng vốn liếng là chân thật nhất. Khi vở diễn kết thúc và đèn bật sáng, điều họ muốn là sự an toàn để có thể ngủ ngon vào ban đêm.