Bean: bezpozwoleniowy protokół stablecoina powiązanego z walutą fiducjarną

Czym jest Bean

Przyjaciele, wyobraźcie sobie papierowe pieniądze, których używamy na co dzień, na przykład dolara amerykańskiego – jego wartość jest stosunkowo stabilna, ponieważ stoi za nim wiarygodność państwa i rezerwy aktywów. W świecie blockchain chcielibyśmy mieć cyfrową walutę, która byłaby równie stabilna jak dolar, wygodna w transakcjach i przechowywaniu, a jednocześnie niekontrolowana przez żaden centralny podmiot. To właśnie cel „stablecoina”.

Dziś omawiamy projekt o nazwie Bean, a dokładniej – zdecentralizowany algorytmiczny protokół stablecoina o nazwie Beanstalk, którego stablecoinem jest Bean (BEAN). Możesz to sobie wyobrazić jako „cyfrową farmę”, której celem jest produkcja cyfrowych „fasolek” (BEAN) o wartości zawsze bliskiej 1 USD, zarządzaną całkowicie przez społeczność, bez udziału banków czy rządów.

W przeciwieństwie do popularnych stablecoinów zabezpieczonych aktywami (np. USDC lub USDT), Beanstalk nie polega na tradycyjnym zabezpieczeniu, lecz utrzymuje stabilność ceny Bean za pomocą sprytnego „algorytmu” i „mechanizmu kredytowego”.

Na tej „cyfrowej farmie” znajdziesz ciekawe „uprawy” i „role”:

• Bean (fasolka): To właśnie stablecoin, którego celem jest 1 USD za sztukę.
• Silo (spichlerz): To zdecentralizowana organizacja autonomiczna (DAO) protokołu Beanstalk, miejsce, gdzie członkowie społeczności uczestniczą w zarządzaniu.
• Field (pole): To mechanizm kredytowy protokołu – gdy cena Bean wymaga korekty, protokół emituje tu „Pods” (strąki), by przyciągnąć płynność.
• Stalk (łodyga) i Seeds (nasiona): To dowody udziału w zarządzaniu i zdobywania nagród.

W skrócie, Beanstalk dąży do stworzenia w pełni zdecentralizowanego, nie wymagającego zabezpieczenia i stabilnego cenowo ekosystemu cyfrowej waluty.

Wizja projektu i propozycja wartości

Wizja Beanstalk jest bardzo ambitna – chce zająć ważne miejsce na ogromnym rynku stablecoinów i stać się podstawową walutą dla różnych zdecentralizowanych aplikacji finansowych (DeFi).

Jego kluczowa propozycja wartości polega na rozwiązaniu „trylematu stablecoinów”: jak pogodzić decentralizację, wysoką efektywność kapitałową i stabilność cen. Tradycyjne stablecoiny wymagają dużych zabezpieczeń (co obniża efektywność kapitału) lub polegają na centralnych instytucjach (kosztem decentralizacji). Beanstalk próbuje osiągnąć stabilność cen bez zewnętrznych zabezpieczeń, dzięki unikalnemu algorytmowi i mechanizmowi kredytowemu, oferując prawdziwie zdecentralizowane i kapitałowo efektywne rozwiązanie stablecoina.

Podkreśla kilka kluczowych zasad:

• Brak konieczności zaufania: Nie polega na żadnej centralnej instytucji, wszystkie operacje są jawne i przejrzyste na blockchainie.
• Niska koncentracja własności: Zachęca do szerokiego udziału, unika kontroli przez nielicznych.
• Silny mechanizm kredytowy: Stabilność utrzymywana przez mechanizmy motywacyjne protokołu.
• Niskie tarcia: Użytkowanie i handel Bean mają być jak najpłynniejsze.

Dzięki temu Beanstalk chce zaoferować bardziej odporny i zgodny z duchem blockchain stablecoin.

Cechy techniczne

Technicznym rdzeniem Beanstalk jest unikalny algorytm i mechanizmy ekonomicznych zachęt, które mają utrzymać stabilność ceny Bean bez zabezpieczenia.

Algorytmiczny mechanizm stabilizacji ceny

To działa jak automatycznie regulowany „zbiornik wodny”:

• Gdy cena Bean spada poniżej 1 USD, protokół emituje dłużne certyfikaty zwane „Pods” (strąki), by „odpompować wodę”. Użytkownicy mogą kupować te Pods za Bean, a zakupione Bean są spalane, co zmniejsza podaż i pomaga cenie wrócić do 1 USD.
• Gdy cena Bean przekracza 1 USD, protokół „wpuszcza wodę”, tworząc nowe Bean i rozdzielając je uczestnikom, zwiększając podaż i sprowadzając cenę do 1 USD.

Proces ten jest w pełni zautomatyzowany i wykonywany przez smart kontrakty, bez ingerencji ludzi.

Główne komponenty („struktura farmy”)

Działanie Beanstalk można porównać do starannie zaprojektowanej „farmy”, składającej się z kilku głównych części:

• Sun (słońce): Zarządza czasem i wykonaniem protokołu, zapewniając prawidłowe działanie każdej „sezony” (Season, ok. godzina).
• Silo (spichlerz): To DAO protokołu i centrum zarządzania. Użytkownicy mogą deponować Bean w Silo, otrzymując „Seeds” (nasiona) i „Stalk” (łodygi), co pozwala uczestniczyć w decyzjach i zarabiać.
• Field (pole): Mechanizm kredytowy protokołu – gdy cena Bean wymaga stabilizacji, protokół emituje tu „Pods” (strąki), by przyciągnąć płynność.
• Market (rynek) i Depot (magazyn): Komponenty do handlu i przechowywania Bean oraz innych aktywów w protokole.

Mechanizm konsensusu

Beanstalk działa na blockchainie Ethereum, dziedzicząc jego mechanizm konsensusu. Po przejściu Ethereum z proof-of-work (PoW) na proof-of-stake (PoS), Beanstalk korzysta pośrednio z bezpieczeństwa, efektywności i oszczędności energii PoS. Oznacza to, że transakcje na sieci Ethereum są weryfikowane przez walidatorów stakujących ETH, a nie przez konkurencję obliczeniową.

Tokenomia

Model ekonomiczny Beanstalk opiera się na kilku różnych tokenach, z których każdy pełni określoną rolę, wspólnie dbając o stabilność i rozwój protokołu.

Podstawowe informacje o tokenach

• Symbol tokena: BEAN
• Łańcuch emisji: Ethereum
• Główne tokeny:
  • Bean (BEAN): Główny stablecoin protokołu, docelowo powiązany z USD w stosunku 1:1.
  • Stalk (łodyga): Token zarządzania, otrzymywany za deponowanie Bean w Silo (spichlerzu). Daje prawo głosu w zarządzaniu protokołem i udział w nowo wybitych Bean jako nagroda. Stalk nie jest obecnie zbywalny – przy wypłacie Bean, Stalk jest spalany.
  • Seeds (nasiona): Otrzymywane za deponowanie aktywów w Silo, co godzinę (sezon) generują 1 Stalk.
  • Pods (strąki): Dłużne certyfikaty, emitowane gdy cena Bean spada poniżej 1 USD, by zachęcić do zakupu Bean i ich spalania. Pods mają stałe oprocentowanie.

Podaż i mechanizm emisji

Podaż Bean jest dynamiczna, bez stałego limitu. Emisja jest w pełni kontrolowana przez algorytm protokołu i dostosowywana do ceny rynkowej Bean: gdy cena spada poniżej 1 USD, podaż maleje (poprzez spalanie Bean); gdy przekracza 1 USD, podaż rośnie (poprzez bicie nowych Bean).

Zgodnie z danymi CoinMarketCap, całkowita podaż Bean wynosi 42,37 mln BEAN, ale zadeklarowana podaż w obiegu to 0 BEAN. Może to oznaczać, że większość Bean jest zablokowana w protokole lub w określonym stanie.

Zastosowania tokenów

• BEAN: Jako zdecentralizowany stablecoin, służy do handlu, przechowywania wartości, jako waluta bazowa w aplikacjach DeFi oraz do udziału w zarządzaniu i zarabianiu poprzez deponowanie w Silo.
• Stalk: Daje prawo głosu w sprawie propozycji ulepszeń Beanstalk (BIPs) – kluczowy token zarządzania. Posiadacze Stalk dzielą się także nowo wybitymi Bean.
• Seeds: Dowód generowania Stalk, zachęca do długoterminowego blokowania aktywów na rzecz protokołu.
• Pods: Narzędzie zadłużenia protokołu, przyciąga dostawców płynności i pomaga przywrócić stabilność, gdy cena spada poniżej zakotwiczenia.

Zespół, zarządzanie i finanse

Zespół

Beanstalk Farms to zdecentralizowany zespół deweloperski finansowany przez Beanstalk DAO, odpowiedzialny za rozwój i wsparcie protokołu. Po ataku na protokół w kwietniu 2022 r. anonimowi założyciele ujawnili swoje tożsamości, by odbudować zaufanie społeczności.

Mechanizm zarządzania

Beanstalk stosuje model zdecentralizowanej organizacji autonomicznej (DAO) o nazwie Silo (spichlerz).

• Udział: Każdy posiadacz Bean może zdeponować je w Silo, otrzymując Stalk (łodygi) i Seeds (nasiona).
• Prawa głosu: Posiadacze Stalk mogą zgłaszać i głosować nad propozycjami ulepszeń Beanstalk (BIPs), które decydują o przyszłości i parametrach protokołu.
• Zachęty: Uczestnicząc w zarządzaniu, posiadacze Stalk otrzymują część nowo wybitych Bean jako odsetki lub nagrody.

Mechanizm ten ma zapewnić rozproszenie władzy decyzyjnej wśród członków społeczności, a nie w rękach nielicznych podmiotów centralnych.

Finanse

W kwietniu 2022 r. Beanstalk padł ofiarą poważnego ataku z użyciem flash loan, w wyniku którego stracił ok. 77–182 mln USD aktywów innych niż natywne dla Beanstalk. Pomimo ogromnych strat, społeczność zdołała wznowić protokół w sierpniu tego samego roku. Po ataku zespół zaproponował napastnikowi 10% bounty za zwrot 90% środków, ale brak aktualizacji o ich zwrocie.

Atak ten uwypuklił wyzwania bezpieczeństwa zdecentralizowanych protokołów i sprawdził determinację społeczności w odbudowie. Po restarcie model finansowania i działania protokołu mógł zostać zmodyfikowany dla większej odporności.

Mapa drogowa

W historii rozwoju Beanstalk miało miejsce kilka ważnych kamieni milowych i wydarzeń:

Ważne wydarzenia historyczne

• Start protokołu: Beanstalk jako zdecentralizowany algorytmiczny stablecoin wystartował na Ethereum.
• Kwiecień 2022 – atak flash loan: Protokół padł ofiarą poważnego ataku, w wyniku którego skradziono ok. 77–182 mln USD, a cena Bean odkotwiczyła się. Wydarzenie to mocno uderzyło w protokół i wywołało szeroką dyskusję o bezpieczeństwie algorytmicznych stablecoinów.
• Sierpień 2022 – restart protokołu: Dzięki wysiłkom społeczności Beanstalk został pomyślnie wznowiony. To oznaczało powrót projektu do realizacji wizji zdecentralizowanego stablecoina.

Plany na przyszłość

Choć szczegóły roadmapy nie są w pełni jasne w dostępnych źródłach, typowy projekt po restarcie koncentruje się na:

• Wzmocnieniu bezpieczeństwa: Wyciągnięcie wniosków, audyty smart kontraktów i środki bezpieczeństwa, by zapobiec podobnym atakom.
• Optymalizacji algorytmów i mechanizmów: Ciągłe udoskonalanie mechanizmu stabilizacji, by zwiększyć stabilność i odporność ceny Bean.
• Rozbudowie ekosystemu: Integracja z innymi projektami DeFi, zwiększanie zastosowań i płynności Bean.
• Pogłębianiu zarządzania społecznościowego: Dalsze udoskonalanie struktury DAO i zachęcanie większej liczby członków do udziału w decyzjach.

Na blogu Medium Beanstalk Farms pojawiły się wpisy o „6-miesięcznej mapie drogowej Beanstalk” i „100 dniach Beanstalk” – mogą one zawierać więcej szczegółów, ale należy sprawdzić oryginały.

Typowe ostrzeżenia o ryzyku

Inwestowanie w jakikolwiek projekt kryptowalutowy wiąże się z ryzykiem – Beanstalk nie jest wyjątkiem. Dla osób bez zaplecza technicznego zrozumienie tych zagrożeń jest szczególnie ważne:

Ryzyka techniczne i bezpieczeństwa

• Luki w smart kontraktach: W kwietniu 2022 r. Beanstalk poniósł ogromne straty w wyniku ataku flash loan. Mimo restartu i możliwych wzmocnień bezpieczeństwa, złożoność smart kontraktów oznacza, że potencjalne luki zawsze istnieją. Każda nowa aktualizacja kodu może wprowadzić nowe ryzyka.
• Ataki flash loan: Ten typ ataku wykorzystuje cechy DeFi, pozwalając na pożyczenie dużych kwot w bardzo krótkim czasie i szybki zwrot. Beanstalk padł ofiarą takiego ataku, co pokazuje, że mechanizmy zarządzania i model ekonomiczny mogą wymagać dalszego wzmocnienia.

Ryzyka ekonomiczne

• Wrodzone ryzyko algorytmicznych stablecoinów: Nie polegają one na tradycyjnych zabezpieczeniach, a stabilność ceny opiera się na złożonych algorytmach i zachętach rynkowych. W ekstremalnych warunkach rynkowych mechanizm może zawieść, prowadząc do odkotwiczenia, a nawet „spirali śmierci” – spadek ceny powoduje utratę zaufania i dalszą wyprzedaż.
• Ryzyko odkotwiczenia: Mimo że celem jest utrzymanie kursu 1:1 do USD, w przypadku gwałtownych wahań rynku lub problemów z mechanizmem, cena Bean może się nie utrzymać.
• Ryzyko płynności: Jeśli popyt na Bean będzie zbyt niski lub liczba dostawców płynności spadnie, może to wpłynąć na głębokość rynku i stabilność ceny.

Ryzyka regulacyjne i operacyjne

• Niepewność regulacyjna: Regulacje dotyczące stablecoinów na świecie wciąż się rozwijają. Każde przyszłe zaostrzenie przepisów wobec algorytmicznych stablecoinów może negatywnie wpłynąć na działalność i rozwój Beanstalk.
• Wyzwania zdecentralizowanego zarządzania: Choć decentralizacja to kluczowa zaleta, proces decyzyjny DAO może być powolny lub niewystarczająco szybki w sytuacjach kryzysowych. Skupienie władzy w rękach kilku dużych graczy także niesie ryzyko.

Ważna uwaga: powyższe informacje służą wyłącznie celom informacyjnym i nie stanowią porady inwestycyjnej. Rynek kryptowalut jest bardzo zmienny i ryzykowny – przed podjęciem decyzji inwestycyjnej upewnij się, że rozumiesz ryzyko i oceniasz swoją tolerancję na straty.

Lista weryfikacyjna

Badając projekt blockchain, możesz samodzielnie sprawdzić i zweryfikować następujące kluczowe informacje:

• Biała księga (Whitepaper):
  • Biała księga Beanstalk jest dostępna w repozytorium GitHub, np. BeanstalkFarms/Beanstalk-Whitepaper. Lektura whitepaper to najlepszy sposób na poznanie szczegółów technicznych i modelu ekonomicznego projektu.
• Oficjalna strona (Official Website):
  • Oficjalna strona Beanstalk to bean.money. Odwiedź ją, by uzyskać najnowsze informacje, ogłoszenia i linki społecznościowe.
• Adres kontraktu w eksploratorze blockchain (Blockchain Explorer Contract Address):
  • Bean (BEAN) jako token ERC-20 ma swój adres kontraktu dostępny w eksploratorze Ethereum (np. Etherscan). Według CoinMarketCap adres kontraktu Bean to
    0xBEA0...d1Efab
    . Dzięki temu możesz sprawdzić rozkład posiadaczy i historię transakcji.
• Aktywność na GitHub (GitHub Activity):
  • Sprawdź repozytorium BeanstalkFarms na GitHub, by ocenić częstotliwość aktualizacji kodu, wkład deweloperów i aktywność społeczności. Aktywne repozytorium zwykle oznacza ciągły rozwój i wsparcie projektu.
• Aktywność społeczności (Community Activity):
  • Obserwuj media społecznościowe projektu (Twitter, Discord, Reddit) i fora, by ocenić poziom dyskusji i interakcji zespołu ze społecznością.
• Raporty z audytów (Audit Reports):
  • Sprawdź, czy projekt przeszedł audyt bezpieczeństwa przez zewnętrzne firmy. Przed atakiem w kwietniu 2022 r. Beanstalk był audytowany. Po restarcie nowe raporty audytowe są kluczowe dla oceny bezpieczeństwa.
• Dane z DefiLlama:
  • Na platformach agregujących dane DeFi, takich jak DefiLlama, możesz sprawdzić całkowitą wartość zablokowaną (TVL), wolumeny i inne dane Beanstalk Farms, by ocenić jego pozycję w ekosystemie DeFi.

Podsumowanie projektu

Beanstalk to ambitny, zdecentralizowany algorytmiczny stablecoin, który dzięki unikalnemu algorytmowi i mechanizmowi kredytowemu emituje powiązany z dolarem stablecoin Bean bez tradycyjnych zabezpieczeń. Pragnie rozwiązać „trylemat stablecoinów”, oferując prawdziwie zdecentralizowaną, kapitałowo efektywną i stabilną cyfrową walutę. Dzięki koncepcji „farmy” (Sun, Silo, Field) oraz tokenom Bean, Stalk, Seeds, Pods, tworzy złożony system zachęt ekonomicznych i zarządzania.

Rozwój Beanstalk nie był jednak pozbawiony przeszkód. W kwietniu 2022 r. protokół padł ofiarą poważnego ataku flash loan, tracąc znaczne aktywa i odkotwiczając Bean. Mimo że społeczność wznowiła protokół w sierpniu, wydarzenie to dobitnie przypomniało o wysokim ryzyku algorytmicznych stablecoinów i znaczeniu bezpieczeństwa smart kontraktów.

Podsumowując, Beanstalk to projekt śmiało eksplorujący obszar zdecentralizowanych stablecoinów. Jego innowacyjność polega na algorytmicznym mechanizmie stabilizacji bez zabezpieczeń i zdecentralizowanym zarządzaniu, ale wiąże się to z wysokim ryzykiem technicznym i ekonomicznym. Osoby zainteresowane udziałem powinny dokładnie zapoznać się z whitepaper, szczegółami technicznymi, aktywnością społeczności i historią projektu oraz w pełni zrozumieć istniejące ryzyka.

Pamiętaj: powyższe treści to obiektywna prezentacja i analiza projektu Beanstalk, nie stanowią porady inwestycyjnej. Rynek kryptowalut jest bardzo ryzykowny – zawsze prowadź własne badania (DYOR) i podejmuj decyzje zgodnie ze swoją sytuacją.