„Finansowe panoramiczne więzienie” nie jest przesądzone: przewodniczący SEC chce zbudować trzecią drogę

Autor: Zhang Feng

Przewodniczący Amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC), Paul S. Atkins, wygłosił przemówienie podczas okrągłego stołu Grupy Roboczej ds. Kryptowalut, który odbył się 15 grudnia 2025 roku. Skupił się w nim na głębokiej analizie równowagi między prywatnością finansową a regulacjami w erze blockchain. Wyraźnie zaznaczył, żejeśli kierunek regulacji będzie błędny, kryptowaluty mogą stać się „najpotężniejszą w historii architekturą nadzoru finansowego”, a nawet popchnąć całą branżę w otchłań „finansowego panoptykonu”. W dzisiejszych czasach, gdy cyfryzacja i technologia blockchain są głęboko zintegrowane, wdrożenie skutecznych regulacji finansowych bez naruszania prywatności jednostki stało się wspólnym wyzwaniem dla globalnych organów regulacyjnych.

I. Dlaczego ten problem jest kluczowy? — Błędna regulacja może prowadzić do „finansowego panoptykonu”

Atkins już na początku swojego przemówienia podkreślił, że kryptowaluty i technologia blockchain charakteryzują się bezprecedensową przejrzystością i możliwością śledzenia transakcji. Każda transakcja on-chain jest zapisywana w publicznej księdze, a firmy analizujące blockchain mogą już skutecznie pomagać organom ścigania w powiązaniu aktywności on-chain z rzeczywistą tożsamością.Ta cecha technologiczna jest jak miecz obosieczny: z jednej strony pomaga zwalczać nielegalną działalność finansową, z drugiej może być nadużywana jako narzędzie wszechstronnego nadzoru.

Jeśli organy regulacyjne przyjmą skrajne, wszechogarniające podejście — na przykład traktując każdy portfel jako brokera, każdy fragment kodu jako giełdę, każdą transakcję jako obowiązkowo zgłaszaną — cały ekosystem kryptowalut zostanie zmuszony do wejścia w stan „panoptycznego nadzoru”. W takim stanie każda transakcja użytkownika, każda zmiana pozycji, a nawet każda interakcja ze smart kontraktem będą całkowicie ujawnione,prywatność finansowa jednostki zostanie całkowicie utracona, a innowacyjność zostanie zduszona.

Jak ostrzega Atkins: „Publiczny blockchain jest bardziej przejrzysty niż jakikolwiek tradycyjny system finansowy... Jeśli kierunek regulacji będzie błędny, kryptowaluty mogą stać się najpotężniejszą w historii architekturą nadzoru finansowego.” To nie tylko kwestia etyki technologicznej, ale dotyka również podstawowego dylematu współczesnego systemu finansowego:Jak wyznaczyć granicę między zapewnieniem bezpieczeństwa a obroną wolności?

II. Podstawowe zasady rozwiązania tego problemu: Równowaga między bezpieczeństwem narodowym a prywatnością obywateli

Atkins podkreślił, że istota tego problemu jest „wyjątkowo amerykańska”,czy ludzie mogą uczestniczyć w nowoczesnych działaniach finansowych bez poświęcania prywatności. Odzwierciedla to długotrwały kompromis wartości w społeczeństwie amerykańskim między bezpieczeństwem narodowym a wolnością jednostki.

Z jednej strony rząd ma obowiązek, korzystając z narzędzi takich jak Ustawa o Tajemnicy Bankowej, powstrzymywać nielegalną działalność finansową i chronić obywateli oraz kraj przed zagrożeniami bezpieczeństwa; z drugiej strony „obywatele powinni mieć swobodę zarządzania swoimi sprawami bez nadzoru rządu” — to jedna z podstawowych wartości amerykańskich. Pojawienie się kryptowalut daje właśnie okazję do ponownego przemyślenia tej równowagi w kontekście technologii XXI wieku.

Dlatego podstawową zasadą regulacji powinno być:skuteczne zapobieganie ryzyku i ochrona bezpieczeństwa narodowego, przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu i ochronie prawa obywateli do prywatności finansowej. Każda polityka jednostronnie podkreślająca nadzór lub całkowitą swobodę zaszkodzi długoterminowemu zdrowiu systemu finansowego.

III. Istniejące narzędzia Komisji i ich granice: Samoograniczenie regulacyjne na przykładzie systemu CAT

SEC w ciągu ostatnich lat stworzyła szereg narzędzi do zbierania danych i monitorowania, takich jakConsolidated Audit Trail (CAT), repozytoria danych swapów i formularz PF. Narzędzia te odegrały pewną rolę w zwiększaniu przejrzystości rynku i zwalczaniu oszustw, ale ujawniły również ryzyko nadmiernej ekspansji regulacyjnej.

Atkins, na przykładzie systemu CAT, wskazał, że system ten pierwotnie miał pomóc SEC lepiej zrozumieć sytuację na rynku, lecz stopniowo przekształcił się w „potężny system nadzoru”, przybliżając SEC „o krok do masowego nadzoru”. Co więcej,rząd nawet nie wykorzystuje w pełni wszystkich zgromadzonych informacji, a inwestorzy ponoszą niepotrzebne koszty i ryzyko utraty prywatności.

W związku z tym SEC podjęła działania mające na celu ograniczenie niektórych najbardziej wrażliwych elementów danych w CAT oraz ponowne przeanalizowanie zakresu i kosztów systemu. To podejście odzwierciedlasamokontrolę i racjonalność narzędzi regulacyjnych — nie chodzi o ślepe dążenie do maksymalizacji danych, lecz o ostrożną ocenę konieczności i zasadności każdego rodzaju informacji.

IV. Wyzwania regulacyjne w erze cyfrowej: Im łatwiejszy dostęp do informacji, tym większa potrzeba powściągliwości

W „erze analogowej” regulacje finansowe były ograniczone przez dokumentację papierową, odległości fizyczne i procesy manualne, co pośrednio zapewniało pewną ochronę prywatności. Jednak w erze cyfrowej, zwłaszcza po upowszechnieniu technologii blockchain,koszty i bariery dostępu do informacji znacznie się obniżyły, a organy regulacyjne mogą niemal w czasie rzeczywistym i panoramicznie śledzić zachowania transakcyjne użytkowników.

Jeśli ta wygoda technologiczna zostanie nadużyta, bardzo łatwo może dojść do nadmiernego nadzoru. Atkins cytuje ekonomistę Hayeka z „Zgubnej pychy”, krytykując biurokratyczne myślenie, że „wystarczy zebrać wystarczająco dużo informacji i ekspertów, by znaleźć idealne rozwiązanie”. W rzeczywistości,informacja nie równa się mądrości, a nagromadzenie danych nie oznacza skutecznej regulacji.

Dlatego w erze cyfrowej organy regulacyjne powinny zachować „pokorę i zasady”, unikając przekroczenia granic nadzoru (surveillance overreach) z powodu wygody technologicznej. Dyskusja o kryptowalutach i technologiach zwiększających prywatność (takich jak dowody zerowej wiedzy) jest szczególnie istotna w tym kontekście.

V. Unikanie nadmiernej regulacji: Nie zamieniać każdego elementu w węzeł nadzoru

Atkins wyraźnie sprzeciwia się objęciu regulacjami każdego elementu ekosystemu kryptowalut. Zaznacza, że jeśli rząd „uzna każdy portfel za brokera, każde oprogramowanie za giełdę, każdą transakcję za zdarzenie wymagające raportowania, a każdy protokół za węzeł nadzoru”, cały system zamieni się w „finansowy panoptykon”.

Na szczęście,sama technologia blockchain oferuje również narzędzia do ochrony prywatności, takie jak dowody zerowej wiedzy, selektywne ujawnianie, portfele z dowodami zgodności itp. Technologie te pozwalają użytkownikom udowodnić zgodność z regulacjami bez ujawniania wszystkich szczegółów finansowych. Na przykład, regulowane platformy mogą wykazać, że ich użytkownicy przeszli kontrolę AML, bez konieczności trwałego przechowywania pełnych zapisów każdej transakcji.

To umożliwia „mniej ujawniania, więcej zgodności” i otwiera nowe ścieżki dla innowacji regulacyjnych:nie poprzez zwiększanie raportowania danych, lecz poprzez techniczne rozwiązania umożliwiające weryfikację zgodności przy jednoczesnej ochronie prywatności.

VI. Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania biznesu: Pozwolenie na nieujawnianie części informacji dla zdrowia rynku

Prawidłowe funkcjonowanie rynków finansowych wymaga pewnego stopnia prywatności i poufności. Atkins wskazuje, że wiele instytucji polega namożliwości budowania pozycji, testowania strategii i zapewniania płynności, a jeśli te działania byłyby całkowicie ujawnione w czasie rzeczywistym, prowadziłoby to do front runningu, naśladownictwa, „panic selling” i innych zjawisk zakłócających rynek.

Na przykład, animatorzy rynku i underwriterzy, jeśli musieliby ujawniać każdą korektę zapasów lub przepływów kapitału w czasie rzeczywistym, atrakcyjność ich działalności znacznie by spadła, a płynność rynku mogłaby ucierpieć. Dlatego,umiarkowana nieprzejrzystość informacji jest warunkiem zdrowego funkcjonowania rynku, a regulacje powinny pozostawić miejsce na uzasadnioną tajemnicę handlową.

To samo dotyczy rynku kryptowalut. Jeśli każda transakcja on-chain i każde wywołanie smart kontraktu byłyby całkowicie jawne, nie tylko zniechęciłoby to instytucje do udziału, ale mogłoby również sprzyjać manipulacjom rynkowym. Dlatego ramy regulacyjne powinny znaleźć równowagę między przejrzystością a poufnością.

VII. Budowa docelowych ram: Postęp technologiczny nie powinien odbywać się kosztem wolności jednostki

Atkins na zakończenie swojego przemówienia stwierdził, że ostatecznym celem powinno być stworzenieram regulacyjnych, które sprzyjają innowacjom technologicznym i rozwojowi finansowemu, nie poświęcając wolności jednostki. Ramy te powinny charakteryzować się następującymi cechami:

Kierowanie się zasadami: równowaga między bezpieczeństwem narodowym a prywatnością jednostki jako podstawowa zasada;

Neutralność technologiczna: wykorzystanie technologii zwiększających prywatność, osiągnięcie „zgodności bez nadzoru”;

Regulacja warstwowa: rozróżnienie różnych podmiotów i ryzyk zachowań, unikanie podejścia „jedna miara dla wszystkich”;

Dostosowanie dynamiczne: ciągła optymalizacja narzędzi regulacyjnych wraz z rozwojem technologii i zmianami na rynku.

Podkreślił, że sprawa ta „ma dalekosiężne znaczenie i trwały wpływ” i wymaga wspólnego udziału organów regulacyjnych, branży i społeczeństwa w dyskusji i projektowaniu. Tylko poprzez współpracę można znaleźć „realną ścieżkę, która godzi bezpieczeństwo i innowacje bez poświęcania prywatności jednostki”.

VIII. Wskazówki dla regulacji w Chinach: Ponowne przemyślenie celów, zasad, narzędzi i ram

Dyskusja SEC w USA ma również ważne znaczenie dla praktyki regulacyjnej w Chinach w zakresie walut cyfrowych i technologii blockchain:

Cele regulacyjne powinny być jasno zrównoważone.W procesie promowania rozwoju technologii blockchain i regulowania handlu kryptowalutami w Chinach należy również ustanowićcele regulacyjne równoważące bezpieczeństwo i wolność. Należy zarówno zapobiegać ryzyku finansowemu i zwalczać przestępczość, jak i chronić prawa użytkowników oraz wspierać innowacje technologiczne.

Zasady regulacyjne powinny podkreślać powściągliwość.Organy regulacyjne, korzystając z narzędzi takich jak big data i analiza blockchain, powinny zachować racjonalność narzędzi i powściągliwość władzy, unikając nadmiernego nadzoru z powodu wygody technologicznej. Można wzorować się na refleksji SEC nad systemem CAT i ustanowićmechanizm oceny konieczności zbierania danych.

Narzędzia regulacyjne powinny być dostosowane do technologii.Chiny mogą aktywnie badać zastosowanie technologii ochrony prywatności, takich jakdowody zerowej wiedzy, homomorficzne szyfrowanie, obliczenia wielostronne w zgodności regulacyjnej, promując model „minimalizacji danych i zaufanej weryfikacji”. Na przykład, w monitoringu AML można osiągnąć „dowód zgodności bez ujawniania szczegółów transakcji”.

Ramy regulacyjne powinny wspierać innowacje.Przy opracowywaniu odpowiednich przepisów należy pozostawić miejsce na iterację technologiczną i praktykę biznesową, unikając tłumienia innowacji przez zbyt szczegółowe lub sztywne zasady. Można rozważyćregulacje sandboxowe, pilotażowe klasyfikacje i inne metody, aby w kontrolowanym środowisku badać równowagę między regulacją a prywatnością.

Samoregulacja branżowa powinna odgrywać rolę.Zachęca się organizacje branżowe do opracowywania standardów ochrony prywatności i zgodności, promowania dobrowolnego wdrażania technologii zwiększających prywatność przez przedsiębiorstwa oraz tworzeniatrójwarstwowego systemu zarządzania: regulacje rządowe, samoregulacja branżowa, samodyscyplina przedsiębiorstw.

Przemówienie Paula S. Atkinsa głęboko ukazuje podstawowy dylemat i możliwe ścieżki regulacji finansowej w erze kryptowalut. W czasach bezprecedensowych możliwości technologicznych regulatorzy muszą zachować jasność i powściągliwość, unikając pułapki „panoptycznego nadzoru”.Właściwe wykorzystanie istniejących narzędzi, zapewnienie prawidłowego funkcjonowania biznesu, zachowanie powściągliwości władzy może być kluczem do osiągnięcia równowagi między regulacją kryptowalut a ochroną prywatności. To wyzwanie nie tylko dla USA, ale także dla każdego kraju na świecie, który eksploruje przyszłość finansów cyfrowych.